“Cù bất cù bơ” là gì?


Bà Hồ Xuân Hương có câu thơ“Bác mẹ sinh ta phận ốc nhồi/Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi”. Lăn lóc là từ đôi cùng có nghĩa, nhằm chỉ sự vật nào đó lăn đi lăn lại, nhảy lên, trườn tới qua nhiều vị trí…

Vậy cắc cớ hỏi thêm, cơn cớ tại làm sao “cù” lại chen ngang, “chia uyên rẽ thúy” giữa lăn lóc để trở thành “cù lăn cù lóc”? Sở dĩ như thế là vì chính cù mới phản ánh rõ nét nhất của hành động lăn và lóc, bởi trước hết ít ra vật ấy phải tròn. Nói cách khác, cù là do từ Hán – Việt “cầu” mà ra, nhằm chỉ vật hình tròn.

Trong vốn từ của người miền Nam có hòn cù/trái cù. Nó được sử dụng trong trò chơi như đánh cù, cù khăng, thể hiện qua cách nói “lăn như trái cù”. Trái cù ấy, theo “Đại Nam quấc âm tự vị” (1895): “Trái tròn để mà đánh trổng”. Cách giải thích này khó hiểu bởi từ trổng/đánh trổng. Thì đây, tự vị này cho biết: “Đánh trổng: Cuộc chơi trái cù, hai người cầm lấy hai đoạn cây đánh trái cù qua lại mà giành đàng đất; người sức mạnh hoặc biết thế đánh trái cù đi xa thì lấn đàng đất nhiều”.

Vậy, khi từ “bù” chen ngang vào để trở thành “bù lăn bù lóc” thì “bù” có nghĩa là gì? Thật ngạc nhiên một cách thú vị, bù trong ngữ cảnh này cũng chính là cù/ cù lăn cù lóc. Mà, cũng độc đáo không kém như khi nói cầu bơ cầu bất/ cầu bất cầu bơ thì cũng chính là cù bơ cù bất/ cù bất cù bơ. Chẳng hạn, nhà thơ Tố Hữu viết:

“Tôi đã là con của vạn nhà

Là em của vạn kiếp phôi pha

Là anh của vạn đầu em nhỏ

Không áo cơm, cù bất cù bơ…”.

Nói như nhân vật của nhà văn Vũ Trọng Phụng tự kể: “Tôi sinh ra đời dưới một ngôi sao xấu. Khi hãy còn ở cái tuổi mà những đứa trẻ khác được bố mẹ chiều chuộng, nâng niu, ẵm bế, riêng tôi là một đứa bé một mình phải chịu nhiều nỗi gian nan” – có thể đó là hoàn cảnh lang thang vất vưởng, không chốn nương thân, bị bỏ bê, không ai ngó ngàng tới…

Tất nhiên, cù còn có nhiều nghĩa khác.

“Oánh ông Tơ cái trót

Ổng nhảy thót ngọn bần

Biểu ông xe mối chỉ, ổng cù lần không se”.

Vậy, cù/cù lần ở đây có phải như ta hiểu theo cách giải thích của “Từ điển tiếng Việt thông dụng” (Vietlex): “Ngù ngờ, chậm chạp (hàm ý chê hoặc hài hước): Người đâu mà cù lần thế không biết”? Không đâu. Cù lần trong ngữ cảnh này chính là cách nói tắt của cù lần cù cứa – chỉ hành động chần chừ, lần khân, dây dưa, lần lữa. Tùy ngữ cảnh cũng có thể hiểu như cù lơ cù trợt, cù nhầy/ cù nhằng/ cù nhây/ cù nhựa…

Không chỉ có thế, còn có thể kể thêm từ khác nữa, nay chỉ có thể tìm thấy trong “Đại Nam quấc âm tự vị” (1895): “Cù xây: Hay làm lầy; bộ dai hoi. Nợ đòi mặt nợ, nó cù xây”. Trường hợp này, với tính cách cù nhằng, với bộ mặt trơ ra đó, người miền Nam xưa gọi là “cù chì cù mài”.

Nguồn: “Cù bất cù bơ” là gì?

Bình Luận

© Các tác phẩm sáng tác được xuất bản đều được bảo hộ bản quyền trong phạm vi hoạt động của CAYBUTTRE.VN, và đăng ký tác quyền DMCA. Đề nghị không sao chép, đăng tải, sử dụng lại những tác phẩm đó nếu không có sự cho phép bằng văn bản của chúng tôi. Trong trường hợp phát hiện ra các tác phẩm  đã xuất bản có dấu hiệu vi phạm về bản quyền, hãy liên hệ với đội ngũ Quản trị viên - Biên tập viên của chúng tôi và xin thông báo qua hòm thư info.caybuttre@gmail.com để phối hợp xử lý vi phạm. Trân trọng cảm ơn!
CÓ THỂ BẠN ĐANG TÌM
Danh sách thành viên Giới thiệu chung Quy định hoạt động
Các câu hỏi/đáp về CBT Trang vàng Cộng đồng CÂY BÚT TRẺ AUDIO

0 Comments

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.

Hoàng hôn xuống, tiếng côn trùng, ếch nhái Là nỗi buồn khắc khoải đoản khúc đêm Lệ sầu vương cay xè đóa môi mềm Ta...
Gối đầu lên nửa vầng trăng Ta mơ đến chốn cung Hằng dạo chơi Bồng lai chẳng có trên đời Ta vào cõi mộng tìm nơi náu ...
Mình gom hết những cảm xúc của ngày còn có thể Đóng gói từng nỗi buồn Khóa lại từng lần giận dỗi Ký gửi một kiện ...
Khi viết những dòng này, tôi hồi tưởng câu chuyện năm tôi lên mười. Một hôm, mẹ tôi mang ra đọc “Tuyển thơ Tố Hữu”, ...
Đã từng mặn nhạt cùng nhau Đã từng năm tháng ngọt ngào yêu thương Rồi người đi… Để vấn vương Nắng khô khốc c...
Nghiêng chiều thả làn gió mát Cho hè bỏng khát dịu đi Hàng tre nghiêng xuống thầm thì Níu cánh Thiên Di trở lại &...
Sau thời gian hơn 04 tháng diễn ra, cuộc thi viết “Những thiên thần không cánh” đã nhận được tất cả 40 bài tham gia dự thi của 40 tác giả. Trong đó, có 33 bài dự thi được duyệt qua vòn...
“Trời Nam hoa mai đua nhau nở Đất Bắc sắc đào vạn người say” (Xuân Thời) Thay mặt cho Cộng đồng Cây Bút Trẻ Việt Nam, thay mặt cho đội ngũ Quản trị viên – những người đang ngày ...
Sau thời gian hơn 04 tháng diễn ra, cuộc thi viết “Những thiên thần không cánh” đã nhận được tất cả 40 bài tham gia dự thi của 40 tác giả. Trong đó, có 33 bài dự thi được duyệt qua vòn...
Những điều Má không kể…!
Nó nhớ lúc nhỏ thứ quen thuộc nhất là bóng lưng của má. Đi đâu má cũng chở nó theo trên cái xe đ...
Mùa xuân có một thiên thần…
Thế rồi, mùa xuân năm ấy có một Thiên thần, đã mãi bay đi. Mẹ đã xa rời chúng tôi, không một lời...
Chị ấy tên là Hồng, biệt danh là Pink!
Cho dù câu chuyện có đang đi vào bế tắc, chỉ cần chị nói vài câu là mọi thứ sẽ vui vẻ. Chị biết ...
Ước mơ của Mẹ!
Xin lỗi mẹ vì có những lúc khiến mẹ phải buồn, con luôn muốn nói với mẹ dù con ngại ngùng đôi ch...
Thiên thần trong bạn là ai?
Cuộc đời này sẽ xuất hiện một người thương bạn vô cực. Dù bạn có tật hay tức giận, hay những lúc...
Ba ở nơi thiên đàng!
Ba đã vất vả rồi, chiến binh của con. Ở một thế giới mới sẽ không còn đau đớn nào đe doạ ba nữa....
Thứ Bảy, Tháng Sáu 03, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Năm, Tháng Sáu 01, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Bảy, Tháng Năm 20, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Hai, Tháng Năm 15, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Chủ Nhật, Tháng Năm 14, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Chủ Nhật, Tháng Năm 07, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Bảy, Tháng Năm 06, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Sáu, Tháng Năm 05, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Thơ
Thứ Tư, Tháng Năm 03, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Thông tin - Kiến thức , Tin tức
Thứ Ba, Tháng Năm 02, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Hai, Tháng Năm 01, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Sáu, Tháng Tư 07, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Thơ
Thứ Hai, Tháng Ba 27, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Kiến thức , Thông tin - Kiến thức
Thứ Sáu, Tháng Ba 24, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Thơ
Thứ Hai, Tháng Ba 20, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Chủ Nhật, Tháng Ba 19, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Hai, Tháng Ba 13, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Chủ Nhật, Tháng Ba 12, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Bảy, Tháng Ba 11, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Sáu, Tháng Ba 10, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Thơ
Thứ Sáu, Tháng Hai 24, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Thơ
Thứ Bảy, Tháng Hai 18, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Ba, Tháng Hai 14, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Hai, Tháng Hai 13, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Hai, Tháng Một 30, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Chủ Nhật, Tháng Một 29, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Bảy, Tháng Một 28, 2023 Biên tập viên Hương Tràm Thơ
Thứ Sáu, Tháng Một 27, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Kiến thức , Thông tin - Kiến thức
Thứ Tư, Tháng Một 25, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Kiến thức , Thông tin - Kiến thức
Thứ Ba, Tháng Một 24, 2023 Biên tập viên Khánh Linh Thơ